Јанг верува дека постојат три главни форми на лишување:
Лишување од грижа (недостаток на внимание, љубов, топлина и партнерство);
Недостаток на емпатија (недостаток на разбирање, слушање, самоотворање или споделување чувства со други) и
Лишување од заштита (недостаток на сила, насока или водство од други).
Осаменост и недостаток на љубов
„Емоционално лишување“ е шема која најчесто се среќава во терапевтската пракса.
Луѓето со оваа шема доаѓаат на терапија затоа што се чувствуваат осамено, несакано, погрешно разбрано или депресивно.
Тие често имаат искуство дека другите не реагираат на нивните потреби за топлина, внимание и емоционална поддршка, па затоа често се сомневаат дека другите (дури и терапевтот) ќе ги разберат и поддржат.
Понекогаш имаат чувство на празнина и чувство дека нешто им недостасува, но не знаат како да утврдат што.
Објаснувањето за ова лежи во фактот дека шемата „Емоционална лишување“ е претвербална шема што се јавува пред детето да зборува.
Затоа, луѓето со оваа шема често не се во состојба да станат свесни и да кажат гласни мисли кои се директно поврзани со искуството на шемата.
Наместо тоа, тие покажуваат чувство на осаменост видливо преку изјави како што се: „Јас сум сам и немам никој“.
Разочарување од другите
Ова искуство на осаменост е засилено со фактот дека луѓето кои имаат шема „Емоционално лишување“ често имаат шема „самопожртвуваност“.
Таквите луѓе прават сè за да им помогнат на другите, во исто време да се однесуваат како да не им треба ништо на самите себе.
Бидејќи се однесуваат посилно отколку што се и затоа што никогаш не бараат јасно што им треба, другите луѓе ретко ги препознаваат нивните потреби.
Така, луѓето со оваа шема дополнително го зајакнуваат чувството на лишување и разочарување кај другите.
Гладни за љубов
Чувството на голема „емоционална глад“ понекогаш се компензира со премногу барање и насилно реагирање на кој било знак дека барањата нема да бидат исполнети.
Понекогаш емоционално лишените луѓе дејствуваат нарцисоистички демонстрирајќи го ставот дека имаат право на сè.
Ова е честа појава кај оние кои како деца не биле автентично сакани, туку биле почитувани само заради некој талент или подарок.
За разлика од другите шеми што се јавуваат кога родителот прави нешто на штета на детето, „Емоционално лишување“ е резултат на отсуство на одредени однесувања, пред се на мајката.
Во првите години од животот, мајката е таа што претставува центар на детскиот свет и таа прва врска станува прототип на односите што следат.
Сепак, треба да се нагласи дека таткото не е неважен!
Ако детето има емоционално одземање од мајка, таткото може да има функција на заштитен фактор и барем малку да ги ублажи последиците опишани погоре.
Според Јанг, шемата „Емоционално лишување“ може да се појави ако мајката е ладна во првите години од животот на детето,
- ако не го држи и милува детето
- мајката не му дава доволно внимание и време на детето
- таа навистина не е поврзана со детето, не е „прилагодена“ на потребите на детето и има проблеми со разбирање на детскиот свет
- мајката не го смири детето на вистински начин, така што детето не учи да се смири само себеси, ниту да прифати грижа за другите
- детето расте без да се чувствува сакано, ценето и посебно.
Автор: Д-р Милан Поповиќ
