Тоа е Милоје Павловиќ, професор и директор на машката гимназија во Крагуевац, кој на 21 октомври 1941 година ја одбил понудата на фашистите да си го спаси животот и тој стоел во линија со своите ученици и починал заедно со нив. „Пукај, сè уште сум на час“ беа неговите последни зборови, со кои отиде во заборав.
Милоје Павловиќ е роден во селото Горње Јарушице во 1887 година, од татко Александар и мајка Катарина.
Тој беше потполковник на коњаницата, учесник во Балканските војни и Првата светска војна. Омилен професор и директор на машка гимназија. Учествувал во Првата и втората балканска војна, ги поминал битките за ослободување на Косово и Метохија во Куманово и Брегалница, ги издржал сите страдања и тешкотии на албанската голгота, стигнал до Крф, потоа до Солунскиот фронт, го поминал Кајмакчалан и се борел до ослободувањето на Сумадија, Белград и цела Србија. Носител е на голем број ордени, од албанскиот споменик до Орденот на белиот орел со мечеви, златните и сребрените медали за ревносност во службата, орденот на Свети Сава од петти, четврти и трет ред. Благодарение на него, беше подигнат Споменикот на паднатите војници на Шумадија. Тој беше личност од големо значење и авторитет – вели историчарот и академски професор Жељко Зиројевиќ.
Неговиот патриотизам и храброст беа видени и на 27 март, кога со својот говор се обрати на Тројниот сојуз. Како професор и воспитувач, тој го покажа својот став на 21 октомври 1941 година. Имаше 54 години, го извлекоа од училиште со ученици на местото на егзекуцијата.
- Еден човек , организатор на „фашистичкиот заговор“, и воен злосторник Марисав Петровиќ го виде, му пријде и му рече: „Ене, и ти си тука“. Милоје го погледна остро, со презир. Марисав му рече: „Дали знаеш дека твојот живот зависи од мене?“, Според очевидците кои го преживеале погромот, му рекол директорот на гимназијата: „Ако мојот живот зависи од тебе, не ми треба таков живот“. Така, Милоје Павловиќ стана легенда, а самиот чин беше таков што на 27 ноември 1953 година беше прогласен за народен херој на Југославија за неговиот подвиг. На денот кога тој се роди – вели Жељако Зиројевиќ.
Завршил два факултета, филозофија и право, и студирал српски јазик и литература кај професорот Јован Скерлиќ, кој го замолил да остане и да биде асистент на факултетот. Сепак, тој одби и се врати во Крагуевац да предава во училиштето. Бил горд Шумадинец и воин. Тој го одби понудениот спас за живот, ги прегрна своите ученици и отиде во смрт со нив. Така, тој покажа дека е личност со вечно траење и професор за сите времиња. Тој беше погребан заедно со неговите ученици, во близина на споменикот „Петти три“, кој симболизира птица со скршени крилја.
Дека е точна херојската приказна за страдањата на Милој Павловиќ, потврдува и сведочењето на д-р Милан Станковиќ, кој бил ученик во осмо одделение на гимназијата и го преживеал пукањето. Тој го запамтил разговорот помеѓу неговиот директор и фашистите. Му рекоа дека „образувал генерации комунисти“. И тој им одговори:
Јас не сум комунист, ниту им предавав на студентите комунизам. Јас сум професор по литература и на своите деца им предавав патриотизам. Не барам да ми помогнете и не ми треба ништо од вас, рече легендарниот професор, кој потоа беше ставен во шупа за топови, заедно со неговите студенти, и откако ја помина ноќта во неа беше изнесен за да биде застрелан.
Потоа ги прегрна своите студенти и пред да ги исече рафал од митралези, им ја извика легендарната реченица на непријателите: Пукајте, јас сè уште одржувам час.
Милоје Павловиќ ги сакаше учениците како свои деца, кои тој и неговата сопруга Наталија никогаш не ги добија.
300 деца беа застрелани
Поемата Големиот училишен час се одржува од 1963 година, кога беше подигнат споменик на егзекутираните ученици. Во манастирот Свети Димитрија во Бајчетина има мозаик од новите маченици на Крагуевац, каде што е прикажан Милоје Павловиќ со неговите ученици. Неговата биста беше подигната пред училиштето на поранешниот учител, а на неговата куќа во неговото родно село беше поставена спомен-плоча. Во злосторството извршено од германските окупатори во Крагуевац во 1941 година, беа убиени 3.063 невини граѓани, кои беа собрани од улиците, работните места и пазарите. Меѓу нив имало 300 деца.
Автор: Небојша Радишиќ за Блиц
