Замислете дека насловот „Сите весници лажат“ се појавува на насловната страница на весникот. Што би помислиле прво? Можеби „Да, тоа е вистина“, но запомнете дека тоа сте го прочитале во весникот, и ако сите весници лажат, тогаш и тоа е лага.
Ако е лага дека сите весници лажат, тоа значи дека вистината може да се запише во весникот. Дали е вистина дека сите весници лажат, ако ја прочитаме таа „вистина“ во весникот?
Можеби нема излез од овој круг на лаги и вистина. Познатиот парадокс на лажго со векови им поставува слични проблеми на логичарите.
Класичната формулација на парадоксот лажго е: „Сега лажам“. Ако навистина лажам, со оваа реченица ја кажувам вистината, што значи дека не лажам.
И ако ја кажувам вистината кога ја давам оваа изјава, тоа значи дека лажам во исто време и дека реченицата што ја кажувам е вистина.
Овој парадокс ни покажува дека нашите сфаќања за вистината и лагата можат да нè доведат до контрадикторна ситуација и дека речениците може да се конструираат така што тие се граматички и семантички точни, а сепак не може да им се припише вистинита вредност.
Не се знае точно колку е стар овој парадокс, но се претпоставува дека првпат бил формулиран во шестиот век пред нашата ера од филозофот Епименид.
Иако не се знае кој точно прв го поставил овој парадокс, сосема е извесно дека тој ги окупирал луѓето уште од античко време, па според традицијата извесен Филипе починал обидувајќи се да го реши овој проблем.
Во современиот свет, секојдневно сме опкружени со лажни и вистинити тврдења, но ретко застануваме да размислуваме за овој парадокс. Од друга страна, научно-фантастичните книги и филмови постојано нè потсетуваат на овој стар парадокс кој на многу големи умови им задава главоболки.
Парадоксот на лажго не се појавува само во западната мисла, туку е познат и во индиската филозофија и исламската традиција, а во сите овие традиции постои во повеќе форми.
Класичната формулација е самореферентна затоа што реченицата се обидува да ја одреди нејзината вистинита вредност, но има и формулации на овој парадокс кои не се самореферентни.
Една од варијантите е парадоксот на лажго, според кој имаме една карта и има текст на двете страни. На едната страна пишува:
Реченицата од другата страна на картата е вистинита
а на другата страна пишува
Реченицата од другата страна на картата е неточна
Сега речениците не се самореферентни туку не водат до истиот проблем. Една верзија на лажливиот парадокс е инспирирана од приказната за Пинокио и го поставува прашањето што ќе се случи ако Пинокио рече:
Сега ќе ми порасне носот.
